Жаманшин Кратері

Жаманшин Кратері

Жаманшин (қаз. жаман шың-жаман, жаман, қорқынышты; шың-шың, шыны тәрізді сынғыш тұқым) - Қазақстан Республикасының Ақтөбе облысы Ырғыз ауданындағы ұрмалы кратер. Ішкі кратер сақинасының өлшемі шамамен 7×7 км, сонымен қатар аз анықталған сыртқы сақина бар.

https://www.zakon.kz/kultura-shoubiz/4943044-sakralnye-mesta-kazahstana-top-5-samyh.html

Радиоизотопты талдау нәтижелері бойынша кратердің жасы шамамен 1 миллион жыл (басқа мәліметтер бойынша-53 миллион жылға дейін). Ең көп қабылданған гипотезаға сәйкес, ол жарылыс кезінде буланған диаметрі 200-ден 400 метрге дейінгі метеориттің (мүмкін астероид немесе комета ядросы) жерге құлауы нәтижесінде пайда болды. Жарылыс кезінде құлау аймағындағы қоршаған ортаның температурасы 1700 °C-қа жетті, жарылудан кейін кратердің тереңдігі кем дегенде 500 метр болды (мүмкін тіпті 1000 метр). Қазіргі уақытта биіктіктердің максималды айырмашылығы-250-300 метр.

https://ru.advisor.travel/poi/Teyde-10855/photos

Жаманшинді алғаш рет 1937-1939 жылдары ғалымдар А.Яншин мен В. Вахрамеев зерттеген. Геологтар жер бетіндегі палеозой дәуірінің бөлшектерін зерттеп, тапты. Бірнеше жылдар бойы – 1946, 1957, 1961 және 1963 жылдары олар кратерді зерттеді. Көпжылдық зерттеулерден кейін топырақ сынамалары жіберілген мәскеулік профессор Павел Васильевич Флоренский 1975-1976 жылдары Жаманшинде метеорит құлап, жоғалып кетті деген қорытындыға келді, ал қатты соқтығысу кезінде пайда болған жыныстарға ғалым "ырғызит" және "жаманшинит"деген атаулар берді.